Het Marathoninterview

Hans van Mierlo was in de zomer van 1989 de eerste gast van het seizoen. Henk van Hoorn ontving hem in de studio van de Hilversumse VPRO-villa. De oprichter van D’66 en oud-minister van Defensie (in het tweede en derde kabinet-Van Agt) was in de zomer van 1989 fractieleider van en Tweede Kamerlid voor zijn partij. Zijn grote wapenfeit – het tot stand brengen van de paarse kabinetten – zou nog enkele jaren op zich laten wachten.

Geen woorden maar daden. De lijfspreuk van de stad waar hij negen jaar burgemeester van was (1964-1975), was ook op hemzelf van toepassing. Wim ‘Dux’ Thomassen sleepte zijn stad mee in de vaart der volkeren. Onder zijn bewind werd Rotterdam tot wereldhaven en kreeg het een eigen universiteit. Economisch herstel was voor de sociaal-democraat, die de crisis in de jaren dertig aan den lijve had ondervonden, van het grootste belang. Hij kwam er aan het eind van de jaren zestig in zijn gemeenteraad mee in de problemen. Werkgelegenheid was er immers genoeg en honger was iets dat tot het verleden behoorde. De rijkdommen werden als vanzelfsprekend gezien. Met zijn vrouw An, die hij bij de Nederlandsche Bond van Abstinent Studeerenden – een geheelonthoudersvereniging – had ontmoet, vormde hij van 1932 tot hun beider dood in 2001 (zij stierf acht maanden na hem) een onlosmakelijk verbond. Dat wilde niet zeggen dat ze het altijd met elkaar eens waren. An stond bekend als links-radicaal, Wim was een tikkeltje gematigder.

Jan Joris Lamers, toneelacteur, - regisseur en oprichter van onder andere het Werkteater en Maatschappij Discordia, was de enige gast in het Marathoninterview van 1987. Ischa Meijer en hij zaten op Eerste Kerstdag in de studio om vijf uur met elkaar te praten over een gedeelde passie van de heren: het toneel. Lamers had zich in de afgelopen twintig jaar als vernieuwer van het Nederlandse Toneel opgeworpen. Als zoon van een toneelspeler/journalist en een danseres kon hij haast niet anders dan zich op de in de wereld van het theater storten, hoe graag hij ook iets anders had willen doen. In de kerstvakantie van 1987 was het verleden, heden en de toekomst van het toneel in Nederland voornamelijk onderwerp van gesprek. Lamers zag de ontwikkelingen in de podiumkunsten met zorg aan. Een zorg die uiteindelijk bewaarheid werd. Geesteskind Discordia kreeg in 2002 geen subsidie meer van toenmalig staatssecretaris van Cultuur, Rik van de Ploeg.

Johnny van Doorn was een fenomeen met vele namen. Hij had er zich in de loop van zijn leven heel wat toebedeeld: De Nieuwe Mongool, Professor Eitje, Johnny de Bosduivel, Electric Goebbels, de Postseksuele Exhibitionist. Bekend werd de, volgens Simon Vinkenoog, 'meest moderne geluidsdichter' in 1966 onder de naam Johnny the Selfkicker en dankzij 'Poëzie in Carré', een legendarische poëzieavond die Vinkenoog had georganiseerd. De crème de la crème van de vaderlandse dichtkunst - Roalnd Holst, Claus, Reve, Mulisch - was daar verzameld. Daar bracht Johnny zijn 'oerdicht' ten gehore: een mengeling van klanken, die sterk deden denken aan het kabaal van vuurwerk en bommen. Later vertelde hij dat de bombardementen op Arnhem een diepe indruk op hem hadden genaamd. In 1986 was Johnny the Selfkicker weer Johnny van Doorn en legde zich toe op het schrijven van boeken, die in kleine kring veel bewondering oogstten. Daarin legde hij de tijdsgeest haarscherp vast. Met een zeker nuchterheid bezag hij hoe zijn imago van twint

Met zijn 41 jaar was Freek de Jonge met afstand de jongste gast in het Marathoninterview die de VPRO in de zomer van 1986 in de villa aan de 's Gravelandseweg in Hilversum ontving. Opnieuw nam Ischa Meijer de rol van interviewer op zich.

In 2009 werd een van de eerste Marathoninterviews teruggevonden. Met de Moskou kenner, topessayist en steeds rechtsere broer van de beroemde Gerard Reve. Journalist Martin van Amerongen voerde in 1986 dit gesprek met Karel van het Reve.

Kees Fens rookte vroeger dertig sigaretten per dag en las zes dikke boeken per week. Dat werd wegens gezondheidsproblemen allemaal wat minder - hij stopte met roken en het aantal boeken kwam vaak niet boven de twee per week - maar in de zomer van 1986 verschenen er twee maal per week stukken van Fens in de Volkskrant. Met Vrij Nederlandjournaliste Aukje Holtrop praatte hij vijf uur lang over het katholicisme, zijn ambities als jonge jongen en zijn grote passie: literatuur.

Marathoninterview zoals het marathoninterview bedoeld is. Boven het bericht van zijn overlijden in het NRC stond de titel 'Marathonspreker'. Prof. Mr. I.A. Diepenhorst was het type gast waar de marathoninterviews voor bedoeld zijn. Welbespraakt en voer voor de geschiedenisboekjes. Zijn zinnen waren onnavolgbaar. Het leverde spannende radio op: komt deze zin, die drie minuten geleden is ingezet, wel tot een grammaticaal en rationeel goed einde? In praktisch alle gevallen wel. In gesprek met Rob Klaasman.

Toen Hugo Claus op dinsdag 15 juli 1986 bij journalist en landgenoot Johan Anthierens aanschoof voor een interview van vijf uur, bevond hij zich op het toppunt van zijn roem. Zijn magnum opus, Het verdriet van België, was drie jaar eerder uitgekomen en had een aardverschuiving in de literaire wereld veroorzaakt. In de zomer van 1986 was al bekend dat hij er in november van hetzelfde jaar uit handen van koningin Beatrix de Prijs der Nederlandse Letteren voor zou krijgen, de belangrijkste literatuurprijs voor het Nederlandse taalgebied. Claus' werk kan - net als de veelzijdige schrijver, schilder, dichter en regisseur - niet onder één noemer gebracht worden, maar terugkerende thema's zijn de verhouding tot zijn ouders en Vlaanderen in en kort na de oorlog. Hugo Claus is een productief schrijver: zijn lijst van publicaties - boeken, essays, operalibretto's, gedichten, verhalen, filmscenario's en toneelstukken - is schier oneindig. Hoewel niet al zijn werken als pareltjes worden beschouwd is ook zijn prijzenlijst

Professor W. F. de Gaay Fortman was een 'progressieve confessioneel'. Op 4 juli 1986 nam hij tegenover John Jansen van Galen plaats, toenmalig hoofdredacteur van de Haagse Post, voor een vijf uur durend interview. De Gaay was toen 75 jaar en teruggetreden uit al zijn publieke functies.